Πολλά έχουν γραφτεί για την σχέση του παιδιού με την μητέρα και η σημαντικότητα του πατέρα έχει κάπως παραμελειθεί. Η πρωταρχική σχέση (μητέρας – παιδιού) παίζει πρωταρχικό ρόλο στην ζωή του παιδιού αλλά η θέση του πατέρα δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί.
Ο όρος «όνομα του πατρός» εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην ψυχανάλυση από τον Lacan στις αρχές του 1950 και αφορά τον απαγορευτικό ρόλο του πατέρα προς τις αιμομικτικές επιθυμίες του παιδιού θεμελιώνοντας με αυτό τον τρόπο τον νόμο και τους θεσμούς. Ο πατέρας θα ταυτιστεί συμβολικά και ασυνείδητα σαν προσωποποίηση του νόμου. Κάτι παρόμοιο φυσικά είχε πει πολύ πιο πριν ο Freud στην θεωρία του περί οιδιπόδειου συμπλέγματος.
Ο Lacan λίγα χρόνια αργότερα θα προσθέσει ότι η απουσία του «ονόματος του πατρός» θα έχει σαν αποτέλεσμα την ψύχωση. Η πρωταρχική σχέση μητέρας-παιδιού είναι ναρκισσιστική. Στο μυαλό του βρέφους, μητέρα και παιδί είναι ένα, δεν υπάρχει τίποτα άλλο. Μέσα σε αυτήν την παντοδύναμη, από την μια, αλλά και αποπνικτική σχέση από την άλλη, η παρουσία του πατέρα θα «σώσει την κατάσταση». Ας το πούμε πιο απλά: είναι ο πατέρας και ότι αντιπροσωπεύει αυτό που θα τραβήξει το παιδί από την ναρκισσιστική σχέση με την μητέρα, στοιχειό απαραίτητο για την ψυχική ωρίμανση του παιδιού.
Η παρουσία του πατέρα στην οικογένεια είναι απαραίτητη. Και όταν λέω απαραίτητη δεν εννοώ τόσο φυσική, όσο ψυχική. Δυστυχώς παρατηρείται συχνά στις οικογένειες ο πατέρας να είναι απών ψυχικά και αυτό έχει επακόλουθα στα παιδιά. Επίσης, αν ο λόγος του πατέρα συνεχώς αναιρείται από την μητέρα τότε το παιδί είναι καταδικασμένο να παραμείνει υποταγμένο στην παντοδυναμία της μητέρας.
Αν και στην ψυχανάλυση οι θεωρίες περί ψύχωσης διαφέρουν, ο Lacan έθεσε μια πολύ ενδιαφέρον άποψη. Από την άλλη υπάρχει ομοφωνία στις διάφορες σχολές ψυχανάλυσης όσο αφορά τον ρόλο του πατέρα στην σεξουαλική ταυτότητα του παιδιού. Στην ευτυχή κατάληξη του οιδιπόδειου σταδίου, το αγόρι θα ταυτιστεί με τον πατέρα και την αρρενωπή θέση, και το κορίτσι με την μητέρα και την φεμινιστική θέση.
Ο Winnicott (1960) αναφέρει ότι ο ρόλος του πατέρα είναι να προστατεύσει την σχέση μητέρας/παιδιού παρέχοντας στην μητέρα την δυνατότητα να ανταπεξέλθει στις δυσκολίες και ματαιώσεις της μητρότητας. Η παρουσία του πατέρα προσφέρει ένα ασφαλές περιβάλλον για την μητέρα και το παιδί. Όπως και ο Freud κάποτε είχε πει, «Δεν μπορώ να σκεφτώ άλλη ανάγκη στην παιδική ηλικία τόσο δυνατή όσο η ανάγκη για την προστασία του πατέρα» (Freud, 1930