Δικαίωμα στο Θρήνος

Η Ελένη όπως πάντα σε στιγμές ψυχικής φόρτισης παίρνει τηλέφωνο την φίλη της Μαρία:

Ελένη: «Έλα Μαρία μου που να στα λέω»

Μαρία: «Τι έγινε?»

Ελένη: «Ο Ρομέο, το σκυλάκι του Γιάννη μας, το βρήκαμε νεκρό σήμερα το πρωί. Ήταν δεν ήταν 12 χρονών. Δεν ξερώ τι να κάνω με τον Γιάννη»

Μαρία: «Γιατί δεν του λες ότι ο Ρομέο δυστυχώς έχει πεθάνει?»

Ελένη: «Πας καλά? Ο Γιάννης δεν είχε καμιά εμπειρία με θάνατο ως τώρα, δεν θέλω να τον πληγώσω. Σκεφτήκαμε με τον Δημήτρη να του πάρουμε άλλο σκυλάκι μήπως δεν πάρει είδηση του τι έγινε»

Στην προσπάθεια μας να προστατεύσουμε τα παιδιά μας από δυσάρεστα συναισθήματα, τους στερούμε ακριβώς αυτό το δικαίωμα. Το δικαίωμα δηλαδή να βιώσουν τον πόνο μιας απώλειας στην ζωή τους. Πόνος που είναι το απόλυτα φυσιολογικό συναίσθημα  μετά από θάνατο κάποιου αγαπημένου προσώπου, ή ζώου, ή και οτιδήποτε άλλο εμείς σαν άνθρωποι έχουμε την τάση να δενόμαστε συναισθηματικά.

Περιπτώσεις σαν της Ελένης συναντάμε καθημερινά. Η Ελένη για δικούς της, πιθανό ασυνείδητους, λόγους θέλει να αποκρύψει την αλήθεια του θανάτου του Ρομέο στον γιο της και να τον “ξεγελάσει” δίνοντας του άλλο σκυλάκι. Πολύ πιθανό η Ελένη να χρησιμοποιεί παρόμοιους ψυχικούς μηχανισμούς για να “ξεγελάσει” τους δικούς της φόβους για τον θάνατο. Κατά συνέπεια αφήνει εκτεθειμένο το παιδί της μπροστά σε αναπόφευκτες απώλειες στο μέλλον. Είναι επίσης πιθανό η Ελένη να έτυχε παρόμοιας μεταχείρισης σαν παιδί, και όπως ξέρουμε στην ψυχανάλυση, οι επαναλήψεις είναι αναπόφευκτες. Ο Φρόιντ (1914) μίλησε για τον καταναγκασμό επανάληψης όπου το άτομο παρορμητικά επαναλαμβάνει ασυνείδητα δυσάρεστες καταστάσεις του παρελθόντος. Πολλοί άνθρωποι δυστυχώς από άγνοια για ορισμένες καταστάσεις που τους συμβαίνουν κατ’ επανάληψη στην ζωή τους, φταίνε την τύχη τους ή την κακή τους μοίρα. Έκπληκτοι μένουν τις πλείστες φορές αναλυόμενοι στην ψυχανάλυση όταν διαπιστώνουν μετά από κάποιο χρονικό διάστημα θεραπείας ότι έχουν τον έλεγχο της μοίρας τους.

Δικαίωμα στο θρήνος θα πρέπει να έχουν όλοι οι άνθρωποι, ειδικά τα παιδιά. Η Fraiberg (1959) αναφέρει ότι, “Να θρηνήσουμε, ακόμα και αν είναι για ένα νεκρό χάμστερ, είναι μια απαραίτητη διαδικασία για να ξεπεραστούν οι συνέπειες μιας απώλειας. Το παιδί στο οποίο δεν επιτρέπονται συναισθήματα θλίψης για κάποιο κατοικίδιο ή για μια πιο σημαντική απώλεια, είναι υποχρεωμένο να φέρει στο προσκήνιο πρωτόγονους μηχανισμούς άμυνας. Για παράδειγμα, να απαρνηθεί τον πόνο μιας απώλειας και να μην νοιώθει τίποτα»

Λανθασμένη επίσης θα χαρακτήριζα τις σκέψεις της Ελένης για άμεση αντικατάσταση του σκύλου με άλλο παρόμοιο σκυλάκι. Γονείς πολλές φορές έχουν την ψευδαίσθηση ότι μπορούν να ξεγελάσουν τα παιδιά τους. Αργά ή γρήγορα ο Γιάννης θα μάθει την αλήθεια για τον θάνατο του Ρομέο. Τι μηνύματα στέλνουμε στα παιδιά μας με τέτοιες αντιμετωπίσεις σε στιγμές πόνου και θλίψης? Η αντικατάσταση του ζώου με το οποίο το παιδί είναι συναισθηματικά συνδεδεμένο είναι υποτίμηση της αγάπης του παιδιού. Υποτιμάμε την αγάπη του με να του λέμε έμμεσα να μην νιώθει άσχημα, όλα τα ζώα μπορούν να αντικατασταθούν, μπορείς να αγαπήσεις το επόμενο. Και όπως διερωτάται και η Fraiberg (1959), «»Εάν όλα τα αγαπημένα πράγματα είναι έτοιμα προς αντικατάσταση, τι μαθαίνει το παιδί για θέματα αγάπης και απώλειας? Η στιγμή για αντικατάσταση ενός κατοικίδιου είναι όταν ο θρήνος συμπληρώσει την δουλειά του και το παιδί το ίδιο είναι έτοιμο να συνδεθεί συναισθηματικά σε ένα άλλο ζώο»