Η Μαγεία στην Ψυχανάλυση

forest

Το ασυνείδητο φαίνεται να έχει την μαγική δυνατότητα να θεραπεύσει αλλά και να καταστρέψει παρόλο που η ακριβής ιδιότητα του είναι δύσκολο να προσδιοριστεί. Ο Φρόιντ είχε πάντα την περιέργεια να κατανοήσει τι κρύβεται πίσω από την τηλεπάθεια, τα υπερφυσικά, και τα μυστήρια. Στο άρθρο του “The Uncanny” (δεν είμαι σίγουρος για την επακριβή μετάφραση της λέξης uncanny, όπου στα διάφορα λεξικά είναι το παράξενο και ανεξήγητο. Θα προτιμούσα να παραμείνω στην αγγλική ορολογία της λέξης που σημαίνει ένα απροσδιόριστο συναίσθημα του γνωστού αλλά την ίδια στιγμή και αγνώστου. Kάτι μυστηριώδες και ανεξήγητο) εξηγεί ότι αυτό το συναίσθημα είναι αποτέλεσμα επιστροφής της απώθησης, κάτι από το ασυνείδητο που μας οδηγεί να πιστεύουμε στη μαγεία. Ταινίες όπως “The Lord of the Rings” ή του “Harry Potter” έχουν απήχηση σε μικρούς και μεγάλους καθώς η μαγεία τους αγγίζει το ασυνείδητο όλων μας.

Όλοι υπήρξαμε μάγοι κάποια στιγμή στη ζωή μας. Ένα από τα μεγαλύτερα τραύματα του ανθρώπου είναι η συνειδητοποίηση κάπου στην παιδική ηλικία ότι δεν έχουμε το σύμπαν υπό τον έλεγχο μας και ότι είμαστε θνητοί. Από την άλλη όμως σαν γονείς θα πρέπει να αντιληφθούμε ότι τα μαγικά χρόνια είναι απολύτως φυσιολογικά και δεν θά’πρεπε να προωθούμε την πραγματικότητα (την δική μας πραγματικότητα) στα παιδιά μας. Θα πρέπει να σεβαστούμε τον μαγικό τους κόσμο και να τους δώσουμε τον χώρο και τον χρόνο να αντιληφθούν από μόνοι τους την πραγματικότητα.

Και αφού όλοι υπάρξαμε μάγοι κάποια στιγμή, όλοι κρύβουμε την μαγεία στο ασυνείδητο μας. Η Bernstein (2002) αναφέρει ότι «όπως την αλχημεία, η ψυχανάλυση προσπαθεί να μεταλλάξει το μέταλλο σε χρυσό. Ωστόσο, τέτοιου είδους αλλαγές είναι τρομακτικές, και η μαγεία διεγείρει φόβο. Στα παραμυθία, πρέπει να είσαι προσεκτικός σχετικά με το τρίψιμο του λυχναριού που θα απελευθερώσει το τζίνι, ή με το άνοιγμα του κουτιού της Πανδώρας, ή ρωτώντας τι είναι οι ευχές μας…Οι απρόβλεπτες και μαγικές δυνάμεις που απελευθερώνονται δεν είναι τίποτα άλλο από τον παλιό μας φίλο και εχθρό-το ασυνείδητο»

Υπήρξαν περιπτώσεις ασθενών στην ψυχανάλυση οι οποίοι βρίσκονταν σε προχωρημένα στάδια καρκίνου όπου στην πορεία της θεραπείας παρατηρήθηκε πλήρης ίαση. Τα πειράματα με εικονικά φάρμακα (placebo) αποδεικνύουν ότι ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να δημιουργήσει όλα τα επιθυμητά και ανεπιθύμητα αποτελέσματα των φαρμάκων που υποτίθεται ότι παίρνει. Δεν ξέρουμε ακριβώς τι συμβαίνει και υπάρχουν τέτοια αποτελέσματα όμως είμαστε σίγουροι ότι το ασυνείδητο έχει μεγάλο ρόλο να παίξει σε όλα αυτά.

Η μαγεία και οι μαγικές σκέψεις, σαν κομμάτι του ασυνειδήτου μας, εμφανίζονται συχνά στην ψυχανάλυση. Όπως σημειώνει η Bernstein (2002) «Ο ασθενής θα αντιμετωπίσει το ψυχικό του σύμπαν με τους μάγους, τις κακές μάγισσες και τα παντοδύναμα όντα. Ο ψυχαναλυτής δεν παρεμβαίνει και τελικά ασθενής και ψυχαναλυτής ζουν στον κόσμο που ο ασθενής δημιούργησε. Αυτός είναι ο κόσμος στον οποίο ο ασθενής αναγκάζεται να ζει υπό την αρετή του ψυχαναγκασμού για επανάληψη (compulsion to repeat)»