Ανώριμοι Ηγέτες

war-cartoon

Έχουμε την τάση να συνδέομαι την ωριμότητα με την ηλικία και να περιμένουμε από ανθρώπους κάποιας ηλικίας και κάποιας θέσης να έχουν ώριμο τρόπο σκέψης και ώριμη αντιμετώπιση καταστάσεων. Μια ματιά όμως στις βραδινές ειδήσεις δείχνει την πραγματική εικόνα για την ωριμότητα των ανθρώπων, προπάντων αυτών που μας διοικούν στη Κύπρο και ακόμα χειρότερα αυτών που διοικούν την γη.

Ήμουνα φοιτητής στην Βοστόνη όταν άκουσα τον τότε πρόεδρο της Αμερικής George Bush (Junior) το 2001 να λέει, σαν απάντηση σε όλο το κόσμο που αντιδρούσε για τις επιθέσεις στο Αφγανιστάν, “You are either with us or against us” (είστε μαζί μας ή εναντίον μας). Που να ήξερε ο παγκόσμιος ηγέτης τότε πως κάπου μισό αιώνα πριν μια ψυχαναλύτρια θα μιλούσε για τον μηχανισμό συμπεριφοράς του, που έχουν, παρεμπιπτόντως, και τα βρέφη. Η Melanie Klein (1946) μίλησε για τον μηχανισμό της σχάσης (Splitting). Συγκεκριμένα αναφέρει ότι το βρέφος στους πρώτους μήνες ζωής βιώνει έντονα συναισθήματα άγχους από ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες. Οι πρώτες εμπειρίες του βρέφους διχάζονται μεταξύ των καλών εμπειριών με τo καλό αντικείμενο (συνήθως το πρώτο αντικείμενο είναι η μητέρα) και των κακών εμπειριών με το κακό αντικείμενο, καθώς το βρέφος αγωνίζεται να ενσωματώσει τις δυο πρωταρχικές ορμές της αγάπης και του μίσους. Σε αυτό το στάδιο όμως το βρέφος θα κρατήσει γερά τα θεμέλια της σχάσης και θα χωρίζει το αντικείμενο σε καλό ή κακό ανάλογα με την ψυχική του διάθεση και θα κρατά τα δυο μέρη μακριά το ένα από το άλλο. Κρατώντας το κακό αντικείμενο μακριά από το καλό είναι ο αμυντικός μηχανισμός του βρέφους για να κρατήσει το καλό αντικείμενο προστατευμένο. Ένα σημαντικό βήμα στην ανάπτυξη του βρέφους είναι η σταδιακή εκπόλωση των δυο αυτών άκρων. Έτσι το βρέφος σιγά-σιγά θα αρχίσει να αντιλαμβάνεται ότι το κακό αντικείμενο (υπεύθυνο για τα «κακά» συναισθήματα) και το καλό αντικείμενο (υπεύθυνο για τα καλά συναισθήματα) είναι ένα.

Η τοποθέτηση του George Bush για διχασμό του κόσμου μεταξύ αυτών που είναι μαζί μας (καλού αντικειμένου) και αυτών που είναι εναντίον μας (κακού αντικειμένου), και τίποτα άλλο ενδιάμεσα, φανερώνει το επίπεδο ψυχικής ωριμότητας του ανθρώπου που για δέκα χρόνια κυβερνούσε την παντοδύναμη Αμερική. Κάτι παρόμοιο, αλλά με καταστροφικότατα αποτελέσματα είχε κάνει και ο Χίτλερ στρέφοντας ολόκληρο έθνος εναντίων των Εβραίων.

Τα προβλήματα όμως δεν σταματούν εδώ. Βρεφικούς μηχανισμούς λίγο-πολύ όλοι έχουμε αφού όλοι κάποτε ήμασταν βρέφη. Ο Φρόιντ ανάφερε πως όλοι έχουμε αποθέματα από τα παιδικά μας ψυχικά στάδια που σε στιγμές άγχους μπορεί να παλινδρομήσουμε και να ενεργούμε σαν μικρά παιδιά ή βρέφη. Τα προβλήματα καταντούν επικίνδυνα όμως όταν το παιδί πίσω από τον ισχυρό πολιτικό, έχει παρορμήσεις που σπρώχνουν να γίνουν πράξεις. Τα όπλα όμως του ενήλικα διαφέρουν από τα όπλα των παιδιών, μπορούν στ’αλήθεια να σκοτώσουν.

Στην ψυχανάλυση ο όρος εκδραμάτηση (acting out) αναφέρεται στην έκφραση κάποιας σκέψης, συναισθήματος, ή επιθυμίας μέσω πράξης. Η ανωριμότητα φανερώνεται στα άτομα τα οποία σε στιγμές έντασης, θυμού, η απογοήτευσης ενεργούν καταστροφικά στους άλλους ή ακόμα στον ίδιο τους τον εαυτό. Στην ψυχανάλυση επίσης μαθαίνουμε ότι η ρηματοποίηση τέτοιων συναισθημάτων είναι ο μονός δρόμος προς την ωρίμανση και ψυχική υγειά. Η ρηματοποίηση όλων των σκέψεων και συναισθημάτων αντισταθμίζει την ορμή για εκδραμάτηση.